ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਨੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਨਾਜ਼ੀ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਲੁੱਟੀ ਗਈ ਇੱਕ ਕੀਮਤੀ ਪੇਂਟਿੰਗ ਆਪਣੇ ਮੂਲ ਯਹੂਦੀ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹ ਚਰਚਾ ਤੇਜ਼ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰਜ਼ ‘ਤੇ ਕੋਹਿਨੂਰ ਹੀਰਾ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰੇਗਾ। ਕੋਹਿਨੂਰ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਖੋਹ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਇਸਦੀ ਵਾਪਸ ਮੰਗ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਨੇ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਖੋਹੇ ਗਏ ਬਾਕੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਵਿਰਾਸਤ ਦੀ ਵਾਪਸੀ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ।
ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ‘ਏਨੀਅਸ ਐਂਡ ਹਿਜ਼ ਫੈਮਿਲੀ ਫਲੀਇੰਗ ਬਰਨਿੰਗ ਟਰੌਏ’ ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੀ 1654 ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪੇਂਟਿੰਗ ਇਸਦੇ ਸਹੀ ਵਾਰਸਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਹ ਪੇਂਟਿੰਗ 1940 ਵਿੱਚ ਨਾਜ਼ੀਆਂ ਨੇ ਬੈਲਜੀਅਨ ਯਹੂਦੀ ਕਲਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿਕਾਰ ਸੈਮੂਅਲ ਹਾਰਟੇਵੇਲਟ ਤੋਂ ਜ਼ਬਤ ਕਰ ਲਈ ਸੀ। ਲੰਡਨ ਦੇ ਟੇਟ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਹੁਣ ਇਸਨੂੰ ਇਸਦੇ ਵਾਰਸਾਂ ਨੂੰ ਸੌਂਪਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇਸ ਪੈਨਲ ਨੇ ਦਿੱਤੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ
ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੇ ਸਪੋਲੀਏਸ਼ਨ ਸਲਾਹਕਾਰ ਪੈਨਲ ਦੁਆਰਾ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 2000 ਵਿੱਚ ਨਾਜ਼ੀ ਯੁੱਗ ਦੌਰਾਨ ਗੁਆਚੀਆਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਦੇ ਦਾਅਵਿਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਪੈਨਲ ਨੇ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਕਿ ਪੇਂਟਿੰਗ ਹਾਰਟੇਵੇਲਡ ਦੇ ਵਾਰਸਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਨੂੰ ਨਾਜ਼ੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਨਸਲੀ ਅਤਿਆਚਾਰ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਲੁੱਟ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਵਿੱਚ 2009 ਦਾ ਇੱਕ ਕਾਨੂੰਨ ਹੋਲੋਕਾਸਟ ਅਤੇ ਨਾਜ਼ੀ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਲੁੱਟੀਆਂ ਗਈਆਂ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਬਸ਼ਰਤੇ ਕਲਾ ਮੰਤਰੀ ਇਸਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੇਵੇ।
ਇਤਿਹਾਸਕ ਵਿਰਾਸਤ ਵਾਪਸ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟਾਂ
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਯੂਕੇ ਦੇ ਕੁਝ ਕਾਨੂੰਨ ਅਜੇ ਵੀ ਅਜਾਇਬ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਇਤਿਹਾਸਕ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਸਥਾਈ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰਨ ਤੋਂ ਰੋਕਦੇ ਹਨ। ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸਰਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਯੁੱਗ ਦੌਰਾਨ ਲੁੱਟੀਆਂ ਗਈਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਕੋਹਿਨੂਰ ਹੀਰੇ ਦੀ ਵਾਪਸੀ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੀ ਲੜੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ।
ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਨੇ ਉਠਾਏ ਸਵਾਲ
ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੇ ਇਸ ਤਾਜ਼ਾ ਫੈਸਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਏ ਹਨ ਕਿ ਜੇਕਰ ਨਾਜ਼ੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਲੁੱਟਿਆ ਗਿਆ ਸਮਾਨ ਵਾਪਸ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਖੋਹੀ ਗਈ ਭਾਰਤੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ? ਕੋਹਿਨੂਰ ਹੀਰੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕੀਮਤੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਵਸਤੂਆਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਾਪਸੀ ਦੀ ਮੰਗ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਉੱਠਦੀ ਰਹੀ ਹੈ।
ਕੀ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਕੋਹਿਨੂਰ ਵਾਪਸ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਹੁਣ ਇਹ ਦੇਖਣਾ ਦਿਲਚਸਪ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਕੀ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਆਪਣੇ ਹਾਲੀਆ ਰੁਖ਼ ਨੂੰ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਵਾਪਸ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰੇਗਾ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਇਸ ‘ਤੇ ਨੇੜਿਓਂ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖ ਰਹੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਜੇਕਰ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਕੋਹਿਨੂਰ ਹੀਰੇ ਦੀ ਵਾਪਸੀ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੇ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਜ਼ਬਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹੋਰ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਦੀ ਮੁੜ ਵੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਕਦਮ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
