ਰੇਬੀਜ਼ ਦਾ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਮਾਮਲਾ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ। ਗ੍ਰੇਟਰ ਨੋਇਡਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਔਰਤ ਦੀ ਰੇਬੀਜ਼ ਨਾਲ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ, ਪਰ ਹੈਰਾਨੀ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਗਾਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ਰਾਹੀਂ ਹੋਈ। ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਗਾਂ ਨੂੰ ਕੁੱਤੇ ਦੇ ਕੱਟਣ ਕਾਰਨ ਰੇਬੀਜ਼ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਔਰਤ ਨੂੰ ਵੀ ਉਸਦਾ ਦੁੱਧ ਪੀਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੇਬੀਜ਼ ਦੀ ਲਾਗ ਲੱਗ ਗਈ ਸੀ। ਦੁੱਧ ਪੀਣ ਤੋਂ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ, ਔਰਤ ਵਿੱਚ ਰੇਬੀਜ਼ ਦੇ ਲੱਛਣ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲੱਗੇ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।
ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰੇਬੀਜ਼ ਕੁੱਤੇ ਦੇ ਕੱਟਣ ਜਾਂ ਚੱਟਣ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਰੇਬੀਜ਼ ਕਈ ਹੋਰ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਵੀ ਫੈਲ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਸੁਚੇਤ ਰਹਿਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਰੇਬੀਜ਼ (Rabies Early Symptoms) ਦੇ ਲੱਛਣ ਕੀ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ (Rabies Prevention)।
ਰੇਬੀਜ਼ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਅਤੇ ਘਾਤਕ ਵਾਇਰਲ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਰੇਬੀਜ਼ ਵਾਇਰਸ (ਲਿਸਾਵਾਇਰਸ) ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਰੇਬੀਜ਼ ਦੀ ਲਾਗ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕਿਸੇ ਸੰਕਰਮਿਤ ਜਾਨਵਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਜਾਂ ਖੁਰਚਣ ਨਾਲ ਫੈਲਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਟੀਕਾ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਨਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਘਾਤਕ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਰੇਬੀਜ਼ ਦੇ ਲੱਛਣ
ਰੇਬੀਜ਼ ਦੇ ਲੱਛਣ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਲਾਗ ਤੋਂ 1 ਤੋਂ 3 ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕੁਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਤੱਕ ਦੇਰੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
- ਬੁਖ਼ਾਰ
- ਸਿਰ ਦਰਦ
- ਥਕਾਵਟ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰੀ
- ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ
- ਕੱਟੇ ਹੋਏ ਹਿੱਸੇ ‘ਤੇ ਖੁਜਲੀ, ਦਰਦ, ਜਾਂ ਸੁੰਨ ਹੋਣਾ
- ਬੇਚੈਨੀ ਅਤੇ ਘਬਰਾਹਟ
- ਉਲਝਣ ਜਾਂ ਮਾਨਸਿਕ ਅਸੰਤੁਲਨ
- ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲਾਰ ਆਉਣਾ
- ਨਿਗਲਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ (ਹਾਈਡ੍ਰੋਫੋਬੀਆ)
- ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੜਵੱਲ
- ਅਧਰੰਗ
- ਕੋਮਾ
ਰੇਬੀਜ਼ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ
ਪਾਲਤੂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਟੀਕੇ – ਆਪਣੇ ਪਾਲਤੂ ਜਾਨਵਰਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੁੱਤਿਆਂ ਅਤੇ ਬਿੱਲੀਆਂ, ਨੂੰ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਰੇਬੀਜ਼ ਦੇ ਟੀਕੇ ਲਗਵਾਓ। ਇਹ ਰੇਬੀਜ਼ ਦੇ ਫੈਲਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਤਰੀਕਾ ਹੈ।
ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖੋ – ਜੰਗਲੀ ਜਾਂ ਅਵਾਰਾ ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹੋ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਜੋ ਅਸਧਾਰਨ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਰੇਬੀਜ਼ ਨਾਲ ਸੰਕਰਮਿਤ ਜਾਨਵਰ ਅਕਸਰ ਹਮਲਾਵਰ ਜਾਂ ਅਜੀਬ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਕੱਟਣ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿੱਚ ਤੁਰੰਤ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰੋ: ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਜਾਨਵਰ ਨੇ ਕੱਟ ਲਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਜ਼ਖ਼ਮ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਸਾਬਣ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 15 ਮਿੰਟਾਂ ਲਈ ਧੋਵੋ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰੋ।
ਪੋਸਟ-ਐਕਸਪੋਜ਼ਰ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲੈਕਸਿਸ (PEP) – ਜੇਕਰ ਰੇਬੀਜ਼ ਦੀ ਲਾਗ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਡਾਕਟਰ ਪੋਸਟ-ਐਕਸਪੋਜ਼ਰ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲੈਕਸਿਸ (PEP) ਦੀ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ, ਰੇਬੀਜ਼ ਟੀਕਾ ਅਤੇ ਇਮਯੂਨੋਗਲੋਬੂਲਿਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਲਾਜ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹੈ।
ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਫੈਲਾਓ- ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਾਲਤੂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਟੀਕਾਕਰਨ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ਅਤੇ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੋਂ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹੋ। ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖੋ- ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨਾਲ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨਾ ਸਿਖਾਓ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਵਾਰਾ ਜਾਂ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿਓ।
