ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ, ਮੁੰਡਨ ਸੰਸਕਾਰ ਦਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਮੁੰਡਨ ਸੰਸਕਾਰ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਸੋਲ੍ਹਾਂ ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ‘ਚੌਲ ਕਰਮ’ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬੱਚੇ ਦੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਵਾਲ ਕੱਟਣ ਦੀ ਰਸਮ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਤਿੰਨ ਕਾਰਨ ਹਨ – ਧਾਰਮਿਕ, ਜੋਤਿਸ਼ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ। ਮੁੰਡਨ ਸੰਸਕਾਰ ਲਈ ਸ਼ੁਭ ਸਮਾਂ ਬੱਚੇ ਦੀ ਕੁੰਡਲੀ, ਤਾਰੀਖ, ਤਾਰਾਮੰਡਲ, ਦਿਨ ਅਤੇ ਚੜ੍ਹਤ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ, ਕੁਝ ਸ਼ੁਭ ਯੋਗ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਣਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚੇ ਦਾ ਸਿਰ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜਨਮ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਜਾਂ ਤੀਜੇ, ਪੰਜਵੇਂ ਜਾਂ ਸੱਤਵੇਂ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਮੁੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ, ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਿਰ ਦੂਜੇ ਜਾਂ ਚੌਥੇ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੁੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਜੇਕਰ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੀ ਮੰਨੀਏ ਤਾਂ ਬੱਚੇ ਦੇ ਸਿਰ ਦੀਆਂ ਹੱਡੀਆਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੁੜ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਮੁੰਨਣਾ ਉਚਿਤ ਹੈ। ਜੋ ਕਿ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ 6 ਮਹੀਨੇ ਤੋਂ ਡੇਢ ਸਾਲ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਸ਼ੁਭ ਤਾਰੀਖਾਂ ਅਤੇ ਦਿਨ
- ਮੁੰਡਨ ਸੰਸਕਾਰ ਲਈ, ਦਵਿੱਤੀ, ਤ੍ਰਿਤੀਆ, ਪੰਚਮੀ, ਸਪਤਮੀ, ਦਸ਼ਮੀ, ਏਕਾਦਸ਼ੀ ਅਤੇ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ੀ ਤਿਥੀ ਨੂੰ ਸ਼ੁਭ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਾਰੀਖਾਂ ‘ਤੇ ਮੁੰਡਨ ਸੰਸਕਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਸੋਮਵਾਰ, ਬੁੱਧਵਾਰ, ਵੀਰਵਾਰ ਅਤੇ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਮੁੰਡਨ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਭ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਮੁੰਡਨ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ।
- ਅਸ਼ਵਨੀ, ਮ੍ਰਿਗਸਿਰ, ਪੁਸ਼ਯ, ਹਸਤ, ਪੁਨਰਵਸੁ, ਚਿਤਰਾ, ਸਵਾਤੀ, ਜਯੇਸ਼ਠ, ਸ਼ਰਵਣ, ਧਨਿਸ਼ਠਾ ਅਤੇ ਸ਼ਤਭੀਸ਼ਾ ਨਕਸ਼ਤਰ ਮੁੰਡਨ ਸੰਸਕਾਰ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸ਼ੁਭ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਰਾਸ਼ੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਮੁੰਡਨ ਕਦੋਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
- ਜਦੋਂ ਸੂਰਜ ਮੇਸ਼, ਵੂਸ਼, ਮਿਥੁਨ, ਮਕਰ ਅਤੇ ਕੁੰਭ ਰਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਮੁੰਡਨ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਭ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਦੂਜੀ, ਤੀਜੀ, ਚੌਥੀ, ਛੇਵੀਂ, ਸੱਤਵੀਂ, ਨੌਵੀਂ ਜਾਂ ਬਾਰ੍ਹਵੀਂ ਰਾਸ਼ੀ ਦੇ ਲਗਨ ਜਾਂ ਨਵਮਸਾ ਵਿੱਚ ਮੁੰਡਨ ਸ਼ੁਭ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮੁੰਡਨ ਕਦੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ?
- ਚਤੁਰਮਾਸ ਦੌਰਾਨ ਮੁੰਡਨ ਵਰਗੇ ਸ਼ੁਭ ਕੰਮ ਵਰਜਿਤ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਸੁੱਤੀ ਹੋਈ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
- ਜਨਮ ਦੇ ਮਹੀਨੇ, ਅਧਿਕ ਮਾਸ (ਮਲਮਾਸ) ਅਤੇ ਜੇਠ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਪੁੱਤਰ ਦਾ ਮੁੰਡਨ ਕਰਵਾਉਣਾ ਅਸ਼ੁੱਭ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਕੁਝ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਨਮ ਨਕਸ਼ ਜਾਂ ਜਨਮ ਰਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਮੁੰਡਨ ਵਰਜਿਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਚੰਦਰਮਾ ਚੌਥੇ, ਅੱਠਵੇਂ, ਬਾਰ੍ਹਵੇਂ ਅਤੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਮੁੰਡਨ ਵਰਜਿਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਜੇਕਰ ਮਾਂ 5 ਮਹੀਨੇ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਰਭਵਤੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਵੱਡੇ ਪੁੱਤਰ ਦਾ ਮੁੰਡਨ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁੰਡਨ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਅਸ਼ੁੱਭ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਅਤੇ ਨਕਸ਼ਤਾਂ ਨਾਲ ਕੀ ਸਬੰਧ ਹੈ?
- ਜੋਤਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਮੁੰਡਨ ਸੰਸਕਾਰ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਬੱਚੇ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਅਤੇ ਨਕਸ਼ਤਾਂ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚੇ ਦੇ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਪਹਿਲਾ ਵਾਲ ਪਿਛਲੇ ਜਨਮ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਅਤੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਮੁੰਡਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਇਹ ਨਕਾਰਾਤਮਕਤਾ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਅਤੇ ਸ਼ੁੱਧ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
- ਸ਼ੁਭ ਮਹੂਰਤ ਵਿੱਚ ਮੁੰਡਨ ਬੱਚੇ ਦੇ ਜਨਮ ਕੁੰਡਲੀ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਊਰਜਾ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬੱਚੇ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਖੁਸ਼ੀ, ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ, ਬੁੱਧੀ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
- ਇਹ ਸੰਸਕਾਰ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਬੁਰੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਅਤੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮੁੰਡਨ ਮਾਨਸਿਕ ਸਪਸ਼ਟਤਾ ਅਤੇ ਇਕਾਗਰਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬੱਚੇ ਦਾ ਬੌਧਿਕ ਵਿਕਾਸ ਬਿਹਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
