ਸੰਚਾਰ ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਦੌਰ ਵਿੱਚ, ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨਾ ਅੱਜ ਵੀ ਪਿਛਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰੋਮਾਂਚਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਨਜ਼ਰੀਆ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਨੇ ਸਮੁੱਚੇ ਸਮਾਜ, ਕਲਾ-ਸਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ। ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਅੱਜ ਵੀ ਉਸ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਦਾ ਹਨ।
ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 15 ਸਤੰਬਰ 1959 ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਸਾਰਕ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਛੋਟੇ ਪਰਦੇ ‘ਤੇ ਚਲਦੀਆਂ-ਫਿਰਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਦਿਖਾਉਣ ਵਾਲਾ ਇਹ ਡੱਬਾ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਉਤਸੁਕਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿਚ ਸਿਰਫ਼ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਹ ਵੀ ਸਿਰਫ਼ ਅੱਧੇ ਘੰਟੇ ਲਈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਕੂਲੀ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਵਿਦਿਅਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਇਹ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਰੇਡੀਓ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। 1965 ਤੋਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਹੋਣ ਲੱਗੇ। 1975 ਵਿੱਚ, ਦੇਸ਼ ਦੇ 6 ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਇੰਸਟ੍ਰਕਸ਼ਨਲ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਪ੍ਰਯੋਗ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹਨਾਂ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸੈੱਟ ਲਗਾਏ ਗਏ ਸਨ। 1976 ਵਿੱਚ ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਰੇਡੀਓ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 1982 ਵਿੱਚ, ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਇਨਸੈਟ-1 ਰਾਹੀਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸਾਲ ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਦਾ ਫਾਰਮੈਟ ਰੰਗੀਨ ਹੋ ਗਿਆ। ਏਸ਼ੀਅਨ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਨੇ ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਨੂੰ ਕਈ ਗੁਣਾ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ। ਇੱਥੋਂ ਹੀ ਟੀ.ਵੀ. ਦਾ ਪਰਿਵਰਤਨ ਹੋਇਆ।
ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਦੀ ਖੋਜ 1925 ਵਿੱਚ ਜੌਹਨ ਲੋਗੀ ਬੇਅਰਡ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਦੀ ਕਾਢ ਨੇ ਖ਼ਬਰਾਂ, ਮਨੋਰੰਜਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਲਿਆ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਰਾਹੀਂ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਕੋਨੇ-ਕੋਨੇ ਵਿਚ ਖ਼ਬਰਾਂ, ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦਾ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਘਰ-ਘਰ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ। ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਨੇ ਰੇਡੀਓ ਦੀ ਥਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦੇ ਸਾਧਨ ਵਜੋਂ ਲੈ ਲਈ ਸੀ। ਇਸ ਰਾਹੀਂ ਖ਼ਬਰਾਂ, ਫ਼ਿਲਮਾਂ, ਸੀਰੀਅਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮਨੋਰੰਜਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਘਰ-ਘਰ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਹੋਣ ਲੱਗੇ।
ਅੱਜ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਇੱਕ ਆਮ ਵਸਤੂ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਲਗਭਗ ਹਰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮਾਧਿਅਮ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਅਸੀਂ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣੂ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।
ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਦੀ ਕਾਢ ਦਾ ਸਮਾਜ ਉੱਤੇ ਵੀ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੋਚ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਆਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮਾਧਿਅਮ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਦੀ ਕਾਢ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਯੁੱਗ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ।
