ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਬਜ਼ੁਰਗ ਮਹਾਨ ਮੈਰਾਥਨ ਦੌੜਾਕ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਦਾ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੜਕ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਹ 114 ਸਾਲ ਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਜਲੰਧਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਸੈਰ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਕਾਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਟੱਕਰ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ। ਉਹ ਗੰਭੀਰ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ। ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਇੱਕ ਨਿੱਜੀ ਹਸਪਤਾਲ ਲੈ ਗਏ ਜਿੱਥੇ ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮ੍ਰਿਤਕ ਐਲਾਨ ਦਿੱਤਾ। ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਾਲ 2000 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮੈਰਾਥਨ ਯਾਤਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਅੱਠ ਦੌੜਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ।
ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਿਆਸ ਦੇ ਵਸਨੀਕ, ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਵੈਟਰਨ ਐਥਲੈਟਿਕਸ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈ ਕੇ ਕਈ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਏ ਸਨ। ਉਹ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 100 ਸਾਲਾ ਵੈਟਰਨ ਐਥਲੀਟ ਬੀਬੀ ਮਾਨ ਕੌਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕ ਸਨ। ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੌਰਾਨ ਸੁਖਨਾ ਝੀਲ ਪਹੁੰਚੇ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਲੰਬੀ ਉਮਰ ਜਿਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸੈਰ ਕਰੋ ਅਤੇ ਕਸਰਤ ਕਰੋ ਅਤੇ ਜੰਕ ਫੂਡ ਤੋਂ ਬਚੋ।
ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਬਜ਼ੁਰਗ ਦੌੜਾਕ ਬੀਬੀ ਮਾਨ ਕੌਰ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਮਾਨ ਕੌਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਐਥਲੈਟਿਕਸ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਬ੍ਰਿਟੇਨ, ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਜ਼ਰੂਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਮਾਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਐਥਲੈਟਿਕਸ ਟਰੈਕ ‘ਤੇ ਦੌੜਦੇ ਦੇਖ ਕੇ ਤਾੜੀਆਂ ਵਜਾ ਕੇ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਮਾਨ ਕੌਰ 97 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸੀ, ਤਾਂ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਮੋਹਾਲੀ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਮੈਰਾਥਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਤੋਂ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਆਈ ਸੀ। ਮਾਨ ਕੌਰ ਵੀ ਉਸ ਮੈਰਾਥਨ ਵਿੱਚ ਦੌੜੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਅੱਧੀ ਉਮਰ ਦੇ ਦੌੜਾਕਾਂ ਨਾਲ ਦੌੜਦੇ ਦੇਖ ਕੇ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ…ਓ ਦੇਖ ਦੌਧੀ ਸਰਦਾਰਨੀ ਮਾਨ ਕੌਰ। ਉਸਨੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਨ ਕੌਰ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਇਸ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦੌੜਦੇ ਹੋਏ ਤਗਮੇ ਜਿੱਤ ਰਹੀ ਹੈ, ਇਹ ਬਹੁਤ ਸ਼ਲਾਘਾਯੋਗ ਹੈ।
ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਸੁਖਨਾ ਝੀਲ ‘ਤੇ ਵੀ ਦੌੜਿਆ
ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੀ ਸੁਖਨਾ ਝੀਲ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਆਇਆ ਸੀ। ਸਮਾਗਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਉਸਨੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਝੀਲ ਦੇ ਕੰਢੇ ਸੈਰ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਟਰੈਕ ‘ਤੇ ਦੌੜਿਆ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਬਿਨਾਂ ਰੁਕੇ ਝੀਲ ਦੇ ਅੱਧੇ ਪਾਰ ਦੌੜਿਆ, ਤਾਂ ਉੱਥੇ ਮੌਜੂਦ ਲੋਕ ਉਸਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਏ। ਜਦੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਇਹ ਉਹੀ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਹੈ ਜੋ 100 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਪਾਰ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਹਰ ਕੋਈ ਉਸ ਤੋਂ ਆਟੋਗ੍ਰਾਫ ਲੈਣ ਲਈ ਦੌੜਿਆ। ਉੱਥੇ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਸਿਹਤ ਦਾ ਰਾਜ਼ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਹ ਕਿਸੇ ਮਸ਼ੀਨ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਹ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੌੜਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲਗਭਗ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਖੁਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਖਾਣੇ ਵੱਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੰਕ ਫੂਡ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦਾ। ਉਸਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਲੰਬੀ ਅਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਨਿਯਮਤ ਸੈਰ ਕਰੋ ਅਤੇ ਕਸਰਤ ਕਰੋ ਅਤੇ ਜੰਕ ਫੂਡ ਤੋਂ ਬਚੋ।
ਸਾਲ 2000 ਵਿੱਚ ਮੈਰਾਥਨ ਕਰੀਅਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ
ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਾਲ 2000 ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਮੈਰਾਥਨ ਕਰੀਅਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕੁੱਲ ਅੱਠ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੈਰਾਥਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। 2011 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਟੋਰਾਂਟੋ ਮੈਰਾਥਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈ ਕੇ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਧਿਆਨ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਖਿੱਚਿਆ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਬਜ਼ੁਰਗ ਮੈਰਾਥਨ ਦੌੜਾਕ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜਨਮ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਗਿਨੀਜ਼ ਬੁੱਕ ਆਫ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ।
ਉਸਨੇ 20 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੌੜ ਪੂਰੀ ਕਰਕੇ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ
2012 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਲੰਡਨ ਮੈਰਾਥਨ ਵਿੱਚ 20 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੌੜ ਪੂਰੀ ਕਰਕੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 2013 ਵਿੱਚ, 101 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਹਾਂਗਕਾਂਗ ਮੈਰਾਥਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣੀ ਆਖਰੀ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਦੌੜ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਸਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਡੂੰਘੇ ਨਿੱਜੀ ਨੁਕਸਾਨ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਅੰਦਰੋਂ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਉਦਾਸੀ ਵੱਲ ਵਧਣ ਲੱਗਾ। ਉਸੇ ਸਮੇਂ, ਉਸਨੇ ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ਦੀ ਦੌੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਇੱਛਾ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਆਤਮਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਾਲ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ।
ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੁਖਦਾਈ ਨਿੱਜੀ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੈਰਾਥਨ ਦੌੜ ਵੱਲ ਮੁੜਿਆ। 89 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਅਤੇ ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਇੱਕ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਧੁਰ ਅੰਦਰ ਤੱਕ ਹਿਲਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਹ ਉਦਾਸੀ ਨਾਲ ਜੂਝਣ ਲੱਗ ਪਿਆ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ਦੀ ਦੌੜ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਲਗਨ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਨਾਲ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ।
ਪੰਜ ਸਾਲ ਤੱਕ ਤੁਰ ਨਹੀਂ ਸਕਿਆ
ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ 1911 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਤੁਰ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਉਸਦੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਪਤਲੀਆਂ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਸਨ। 90 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਨਾਲ ਪੂਰਬੀ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਇਲਫੋਰਡ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਵਸ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ 89 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਦੌੜਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੈਰਾਥਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ।
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲ ਅਤੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕ ਗੁਲਾਬਚੰਦ ਕਟਾਰੀਆ ਨੇ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਦੇਹਾਂਤ ‘ਤੇ ਦੁੱਖ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲ ਅਤੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕ ਗੁਲਾਬਚੰਦ ਕਟਾਰੀਆ ਨੇ ਤਜਰਬੇਕਾਰ ਐਥਲੀਟ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਦੇਹਾਂਤ ‘ਤੇ ਦੁੱਖ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਦੌੜਾਕ ਸਨ ਸਗੋਂ ਉਹ ਦ੍ਰਿੜਤਾ, ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਅਤੇ ਉਮੀਦ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸਨ। ਕਟਾਰੀਆ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਸੰਬਰ 2024 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਨਸ਼ਾ ਮੁਕਤ-ਰੰਗਲਾ ਪੰਜਾਬ ਮਾਰਚ ਵਿੱਚ ਸਰਦਾਰ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਤੁਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਊਰਜਾ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਗੀ ਨੇ ਪੂਰੀ ਮੁਹਿੰਮ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਕਟਾਰੀਆ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਬਹੁਤ ਦੁਖਦਾਈ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਹੀ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੜਕ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਆਖਰੀ ਸਾਹ ਲਿਆ। ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰਹੇਗੀ ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਨਸ਼ਾ ਮੁਕਤ ਅਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸੰਵੇਦਨਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਟਾਰੀਆ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸੰਵੇਦਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕਾਂ ਨਾਲ ਹਨ। ਪਰਮਾਤਮਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇਵੇ।
ਕੈਪਟਨ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੁੱਖ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਕੈਪਟਨ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਦੇਹਾਂਤ ‘ਤੇ ਦੁੱਖ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਪੋਸਟ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ, ‘ਮਹਾਨ ਮੈਰਾਥਨ ਦੌੜਾਕ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ 114 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਸੜਕ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਸੁਣ ਕੇ ਬਹੁਤ ਦੁੱਖ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਸਾਧਾਰਨ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਅਟੁੱਟ ਹਿੰਮਤ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀ ਰਹੇਗੀ। ਪਰਮਾਤਮਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇਵੇ।’
