ਪੁਰਾਤਨ ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇੱਕ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਦੀ ਮੌਤ ਉਸਦੇ ਵਿਆਹ ਦੇ ਚੌਥੇ ਦਿਨ ਹੋਣੀ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਸ ਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਨਵ-ਵਿਆਹੀ ਪਤਨੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਰੇ ਸੋਨੇ-ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਗਹਿਣੇ, ਸਿੱਕੇ, ਹੀਰੇ-ਜਵਾਹਰਾਤ ਆਦਿ ਬੈੱਡਰੂਮ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ ‘ਤੇ ਢੇਰ ਲਗਾ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਮਹਿਲ ਦੇ ਹਰ ਕੋਨੇ ਨੂੰ ਰੌਸ਼ਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਜਿਸ ਸਮੇਂ ਜਦੋਂ ਮੌਤ ਦਾ ਦੇਵਤਾ ਯਮਰਾਜ ਸੱਪ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਤਾਂ ਸੋਨੇ-ਚਾਂਦੀ ਦੀ ਚਮਕ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਅੱਗੇ ਹਨੇਰਾ ਛਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਕੁਝ ਵੀ ਨਾ ਦੇਖ ਸਕਿਆ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਦੀ ਜਾਨ ਬਚ ਗਈ। ਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਧਨਤੇਰਸ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਧਨਤੇਰਸ ਦੇ ਦਿਨ ਖਰੀਦੇ ਗਏ ਹੀਰੇ, ਰਤਨ, ਸੋਨਾ, ਚਾਂਦੀ ਜਾਂ ਸ਼ੁਭ ਧਾਤੂ ਦੇ ਭਾਂਡੇ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਕਿਸਮਤ ਨੂੰ ਰੌਸ਼ਨ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਦੇਵਤਿਆਂ ਅਤੇ ਦੈਂਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਮੁੰਦਰ ਮੰਥਨ ਦੌਰਾਨ, ਦੇਵਤਿਆਂ ਦਾ ਵੈਦ ਧਨਵੰਤਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦੇ ਘੜੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਇਆ। ਧਨਤੇਰਸ ਨਾਮ ਉਸੇ ਧਨਵੰਤਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਇਆ। ਕਾਰਤਿਕ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪੱਖ ਦੀ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ੀ ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਧਨਤੇਰਸ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਧਨ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਦੌਲਤ ਅਤੇ ਅਨਾਜ ਅਤੇ ਤੇਰਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਹਿੰਦੂ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਤੇਰ੍ਹਵੀਂ ਤਾਰੀਖ, ਇਹ ਦੀਵਾਲੀ ਤੋਂ ਦੋ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਚਪਰਵ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਧਨਵੰਤਰੀ ਪੂਜਾ, ਭਾਂਡੇ-ਗਹਿਣੇ ਆਦਿ ਦੀ ਖਰੀਦਦਾਰੀ, ਯਮ ਦੀਵਾ ਦਾਨ, ਕੁਬੇਰ ਪੂਜਾ ਆਦਿ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।ਧਨ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ੀ ਦੇ ਦਿਨ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਮੌਤ ਦੇ ਡਰ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਘਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਦੀਵਾ ਜਗਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਧਨਤੇਰਸ ‘ਤੇ ਸ਼ੁਭ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਧਨ ਦੇ ਦੇਵਤਾ ਕੁਬੇਰ ਲਕਸ਼ਮੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਖਜ਼ਾਨੇ ‘ਚੋਂ ਸ਼ੁਭ ਧਾਤੂਆਂ ਸਮੇਤ ਤੁਹਾਡੇ ਘਰ ਭੇਜਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਧਨਤੇਰਸ ਦੇ ਦਿਨ ਲੋਕ ਕੁਝ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।