ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਯਾਤਰਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨ ਵੱਲ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਦਮ ਚੁੱਕਦੇ ਹੋਏ, ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਈ-ਪਾਸਪੋਰਟ ਸਹੂਲਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਅਪ੍ਰੈਲ 2024 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਾਇਲਟ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵਜੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਇਹ ਯੋਜਨਾ ਹੁਣ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਸੇਵਾ ਕੇਂਦਰਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਰਸਮੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜੂਨ 2025 ਤੋਂ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਈ-ਪਾਸਪੋਰਟ ਬਿਲਕੁਲ ਇੱਕ ਰਵਾਇਤੀ ਭਾਰਤੀ ਪਾਸਪੋਰਟ ਵਰਗਾ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਨਾਲ। ਇਸ ਦੇ ਕਵਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ RFID ਚਿੱਪ ਅਤੇ ਐਂਟੀਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਧਾਰਕ ਦੀ ਬਾਇਓਮੈਟ੍ਰਿਕ ਜਾਣਕਾਰੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਫਿੰਗਰਪ੍ਰਿੰਟਸ ਅਤੇ ਇੱਕ ਡਿਜੀਟਲ ਫੋਟੋ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਪਾਸਪੋਰਟ ਦੀ ਨਕਲੀ ਬਣਾਉਣਾ ਲਗਭਗ ਅਸੰਭਵ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਕਵਰ ‘ਤੇ “ਪਾਸਪੋਰਟ” ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਇੱਕ ਸੋਨੇ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਇਸਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪਛਾਣਨਯੋਗ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਪਾਸਪੋਰਟ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ICAO ਮਿਆਰਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਸਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ।
ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਸਹੂਲਤ ਸਿਰਫ ਚੇਨਈ, ਹੈਦਰਾਬਾਦ, ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰ, ਸੂਰਤ, ਨਾਗਪੁਰ, ਗੋਆ, ਜੰਮੂ, ਸ਼ਿਮਲਾ, ਰਾਏਪੁਰ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਜੈਪੁਰ, ਰਾਂਚੀ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਸੇਵਾ ਕੇਂਦਰਾਂ ‘ਤੇ ਉਪਲਬਧ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸਨੂੰ ਹੁਣ ਪਾਸਪੋਰਟ ਸੇਵਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ 2.0 ਦੇ ਤਹਿਤ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਸਹੂਲਤ ਸਾਰੇ ਕੇਂਦਰਾਂ ‘ਤੇ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ, ਪਰ ਨਾਗਰਿਕ ਅਰਜ਼ੀ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੈਧ ਨਿਯਮਤ ਪਾਸਪੋਰਟ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਬਦਲਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਈ-ਪਾਸਪੋਰਟ ਲਈ ਯੋਗਤਾ ਨਿਯਮਤ ਪਾਸਪੋਰਟ ਵਾਂਗ ਹੀ ਹੈ। ਕੋਈ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕ ਅਰਜ਼ੀ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਲੋੜੀਂਦੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਹਨ: ਪਛਾਣ ਪੱਤਰ, ਪਤੇ ਦਾ ਸਬੂਤ, ਅਤੇ ਜਨਮ ਮਿਤੀ ਦਾ ਸਬੂਤ। ਪਾਸਪੋਰਟ ਸੇਵਾ ਕੇਂਦਰ ‘ਤੇ ਬਾਇਓਮੈਟ੍ਰਿਕ ਤਸਦੀਕ ਵੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ।
ਅਰਜ਼ੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ
- ਪਾਸਪੋਰਟ ਸੇਵਾ ਪੋਰਟਲ ‘ਤੇ ਰਜਿਸਟਰ/ਲੌਗਇਨ ਕਰੋ।
- ਆਨਲਾਈਨ ਅਰਜ਼ੀ ਫਾਰਮ ਭਰੋ ਅਤੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਪਾਸਪੋਰਟ ਸੇਵਾ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ।
- ਨਿਰਧਾਰਤ ਫੀਸ ਔਨਲਾਈਨ ਅਦਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਅਪੌਇੰਟਮੈਂਟ ਬੁੱਕ ਕਰੋ।
- ਲੋੜੀਂਦੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਿਰਧਾਰਤ ਮਿਤੀ ‘ਤੇ ਕੇਂਦਰ ਪਹੁੰਚੋ।
- ਤਸਦੀਕ ਅਤੇ ਬਾਇਓਮੈਟ੍ਰਿਕ ਕੈਪਚਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਈ-ਪਾਸਪੋਰਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਕੀ ਫਾਇਦੇ ਹੋਣਗੇ ?
- ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਈ-ਪਾਸਪੋਰਟ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕਈ ਲਾਭ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਗੇ।
ਸੁਰੱਖਿਆ: ਚਿੱਪ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਕੀਤੇ ਡੇਟਾ ਨੂੰ ਬਦਲਣਾ ਜਾਂ ਨਕਲੀ ਬਣਾਉਣਾ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋਵੇਗਾ।
ਤੇਜ਼ ਜਾਂਚ: ਹਵਾਈ ਅੱਡਿਆਂ ‘ਤੇ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਤੇਜ਼ ਹੋਵੇਗੀ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਆਟੋਮੇਟਿਡ ਈ-ਗੇਟਸ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ। - ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਨਤਾ : ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਾਸਪੋਰਟ ਗਲੋਬਲ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਹੋਵੇਗਾ।
- ਪਛਾਣ ਸੁਰੱਖਿਆ: ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਚੋਰੀ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਅਤੇ ਬਾਇਓਮੈਟ੍ਰਿਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੋਵੇਗਾ।
