14 ਸਾਲ ਦੀ ਅਫ਼ਗਾਨੀ ਕੁੜੀ ਫਰਾਹ ਜੋ ਅਫ਼ੀਮ ਦੇ ਲਈ ਆਪਣਾ ਜਿਸਮ ਵੇਚਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਪਿਛਲੇ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਤੋਂ ਕਾਬੁਲ ਦੇ ਡਰੱਗ ਰੀਹੈਬ ਸੈਂਟਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ 20 ਸਾਲ ਦੀ ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਵੀ ਇਸੇ ਰੀਹੈਬ ਸੈਂਟਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਸਨੇ ਦੱਸਿਆ “ਮੈਂ ਮਵਾਦ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦੀ। ਜੇ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਪੈਸੇ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਮਰਦਾਂ ਕੋਲ ਜਾਂਦੀ ਹਾਂ। ਅਜੇ ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਭੁੱਖੀ ਸੀ। ਮੈਂ ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਵੇਚ ਕੇ ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਕਮਾ ਲਏ, ਪਰ ਉਸ ਪੈਸੇ ਨਾਲ ਮੈਂ ਰੋਟੀ ਦੀ ਬਜਾਏ ਮਵਾਦ ਖਰੀਦਿਆ।
ਇਹ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਭੈਣਾਂ ਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ 25% ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਸੱਚ ਹੈ। ਕਾਬੁਲ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ‘ਤੇ ਖੋਜ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਤਾਲਿਬਾਨ ਖੇਤਾਂ ‘ਚ ਉੱਗੀ ਹੋਈ ਭੁੱਕੀ ਦੀ ਫਸਲ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਮੇਰੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਸਵਾਲ ਉੱਠਿਆ, ਕਿਉਂ? ਇਸ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਵਾਬ ਕਾਬੁਲ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਮਿਲਿਆ। ਇਹ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ ਕਿ ਤਾਲਿਬਾਨ, ਜੋ ਕਿ ਅਫੀਮ ਦਾ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਪਲਾਇਰ ਸੀ, ਅੱਜ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਮੈਂ ਇਸ ‘ਤੇ ਕਹਾਣੀ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਇਸ ਲਈ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੀ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੇ ਸਿਹਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਤੋਂ ਇਜਾਜ਼ਤ ਮੰਗੀ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਫ਼ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਡਰੱਗਜ਼ ਅਫਸਰ ਕੋਲ ਜਾਣ ਲਈ ਪੱਤਰ ਦੇ ਦਿੱਤਾ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਡਰੱਗਜ਼ ਅਫਸਰ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉੱਥੇ ਜਾਣਾ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਖਤਰੇ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦੇ।
ਮੈਂ ਲਗਾਤਾਰ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ। ਕਾਫੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਤਾਲਿਬਾਨ ਅਫਸਰ ਮੈਨੂੰ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਮੁੜ ਵਸੇਬਾ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਭੇਜਣ ਲਈ ਰਾਜ਼ੀ ਹੋ ਗਏ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸ਼ਰਤ ਵੀ ਰੱਖੀ। ਸ਼ਰਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਕੈਮਰੇ ‘ਤੇ ਕਿਸੇ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਵਾਂਗਾ। ਮੈਂ ਸਿਰ ਢੱਕੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਔਰਤ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕਰਾਂਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਵੀ ਹਦਾਇਤ ਕੀਤੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਨਸ਼ੇੜੀ ਹਿੰਸਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਲਈ ਤਾਲਿਬਾਨ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ।
ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਬਿਸਤਰੇ ਹਨ। ਤਿੰਨੋਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਕੰਬਲ ਨਾਲ ਢਕੇ ਹੋਏ ਮੰਜੇ ‘ਤੇ ਪਈ ਇਕ ਔਰਤ ਡ੍ਰਿੱਪ ਲੈ ਰਹੀ ਹੈ। ਨਾਲ ਵਾਲੇ ਬੈੱਡ ‘ਤੇ ਦੋ ਬੱਚੇ ਬੈਠੇ ਹਨ, ਇੱਕ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੀ ਕੁੜੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਅੱਠ ਸਾਲ ਦਾ ਲੜਕਾ। ਕੈਮਰੇ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਬੱਚੇ ਮੁਸਕਰਾਉਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਔਰਤ ਡਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਸਦਾ ਚਿਹਰਾ ਢੱਕਦਾ ਹੈ। ਔਰਤ ਦਾ ਨਾਂ ਸਾਇਰਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮਾਂ ਹੈ। ਵੀਹ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਜਦੋਂ ਉਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਗਰਭਵਤੀ ਹੋਈ ਤਾਂ ਉਹ ਬੀਮਾਰ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਤੋਂ ਦਵਾਈ ਮੰਗੀ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਅਫੀਮ ਦੇ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਰਾਹਤ ਮਿਲੀ ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਅਫੀਮ ਉਸ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਰੋੜਾ ਬਣ ਗਈ।
