ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ‘ਚ ਉਰਦੂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਰਾਮਲੀਲਾ, ਰਾਮ ਸੀਤਾ ਵੀ ਬੋਲਦੇ ਨੇ ਅਜਿਹੇ ਡਾਇਲਾਗ, ਜਾਣੋ ਪੂਰਾ ਮਾਮਲਾ

ਰਾਮ ਭਗਤ ਹਨੂੰਮਾਨ ਲੰਕਾਪਤੀ ਰਾਵਣ ਨੂੰ ਉਰਦੂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਝਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਯੁੱਧਿਆ ਦਾ ਰਾਜਾ ਦਸ਼ਰਥ ਉਰਦੂ ਵਿੱਚ ਰਾਣੀ ਕੈਕੇਈ ਨੂੰ ਵਚਨ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਥੋੜਾ ਅਜੀਬ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਦੀ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਧਾ ਰਾਮਲੀਲਾ ਕਮੇਟੀ ਉਰਦੂ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸੰਵਾਦਾਂ ਦਾ ਮੰਚਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਰਾਮਲੀਲਾ ਦਾ ਮੰਚਨ ਅਵਧੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਉਰਦੂ ਵਿੱਚ ਕਵਿਤਾ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਵੰਡ ਵੇਲੇ ਕਈ ਲੋਕ ਰਾਮਲੀਲਾ ਦੀ ਕਥਾ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਲੈ ਕੇ ਆਏ ਸਨ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ, ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਉਸੇ ਕਥਾ ਨਾਲ ਰਾਮਲੀਲਾ ਦਾ ਮੰਚਨ ਕਰਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਕਮੇਟੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਲਵਲ ‘ਚ ਰਾਮਲੀਲਾ ਉਰਦੂ ਸੰਵਾਦ ‘ਚ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਹੁਣ ਪਿਛਲੇ 17 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਰਾਮਲੀਲਾ ਦਾ ਮੰਚਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਰਾਮਲੀਲਾ ਹਿੰਦੂ-ਮੁਸਲਿਮ ਏਕਤਾ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਵੰਡ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਡੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਉਰਦੂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਰਦੂ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਭਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਦੋਹੇ ਦੇ ਬੋਲ ਅੱਜ ਦੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਵੀ ਪਸੰਦ ਹਨ। ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਅਨਿਲ ਚਾਵਲਾ ਅਤੇ ਕਲਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਅਜੈ ਖਰਬੰਦਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਡੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਉਰਦੂ ਵਿੱਚ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਦੇ ਸਨ। ਰਾਮਲੀਲਾ ਸੰਵਾਦ ਦੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਉਰਦੂ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸੰਵਾਦਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਕੁਝ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸ਼ਬਦ ਠੀਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਬੋਲੇ। ਉਰਦੂ ਭਾਸ਼ਾ ‘ਚ ਰਾਮਲੀਲਾ ਦੇ ਸੰਵਾਦਾਂ ‘ਤੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤ ਕੀਤੀ। ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੇ ਕਈ ਦਿਨ ਰਿਹਰਸਲ ਕੀਤੀ। ਦਸ਼ਰਥ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾਅ ਰਹੇ ਅਜੈ ਖਰਬੰਦਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਪਿਛਲੇ 15 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਦਸ਼ਰਥ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਰਾਣੀ ਕੈਕੇਈ ਨੂੰ ਵਚਨ ਦੇਣ ਦਾ ਉਸ ਦਾ ਸੰਵਾਦ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ, ‘ਜੋ ਸੁੱਖਣਾ ਮੈਂ ਨਿਭਾਈ ਹੈ, ਮੈਂ ਰਾਮ ਦੀ ਸੌਂਹ ਰੱਖਾਂਗੀ’। ਅਸੀਂ ਮਾਹੌਲ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਮਹਿਲਾਂ, ਜ਼ਮੀਨ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ ਇਹ ਮੇਰੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਦਾ ਆਖਰੀ ਸ਼ਬਦ ਹੋਵੇਗਾ, ਮੈਂ ਸਹੁੰ ਖਾਂਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਝੂਠਾ ਕਥਨ ਹੋਵੇਗਾ ਨਾ ਕਿ ਰਾਮ ਦੇ ਦਸ਼ਰਥ ਦਾ। ਰਘੂਕੁਲ ਵੰਸ਼ ਦੇ ਮੋਢਿਆਂ ‘ਤੇ ਦਾਗ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਆਵੇਗਾ, ਜੀਵਨ ਗੁੰਮ ਜਾਵੇਗਾ ਪਰ ਵਾਅਦਾ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਮਿਟੇਗਾ. ਇਸ ਵਿਚ ਫਿਜ਼ਾ, ਜ਼ਮੀ, ਜ਼ੁਬਾ, ਦਾਮਨ ਆਦਿ ਸ਼ਬਦ ਉਰਦੂ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਹਨ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਬੋਲਣ ਵਿਚ ਕੁਝ ਦਿੱਕਤ ਆਈ। ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸੀ ਪਰ ਲਗਾਤਾਰ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਹੁਣ ਆਦਤ ਬਣ ਗਈ ਹੈ।ਹਨੂੰਮਾਨ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕੈਲਾਸ਼ ਚਾਵਲਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਰਾਮਲੀਲਾ ਦੇ ਸੰਵਾਦਾਂ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਉਰਦੂ ਸ਼ਬਦ ਅਤੇ ਦੋਹੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ 10 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਸ਼ਬਦਾਂ ਅਤੇ ਕੁਆਟਰੇਨਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹਫ਼ਤਾ ਲੱਗ ਗਿਆ। ਜਿਵੇਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਰਾਵਣ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ‘ਇੱਕ ਦਿਨ, ਜੋ ਸਰ ਟਕੁਬੁਰ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਝੁਕਾ ਦੇਵੇਗਾ। ਤੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਤੋਂ ਹਟ ਜਾਏਗਾ, ਜਿਸ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਤੂੰ ਫਿਰਦਾ ਹੈਂ। ਕੌਣ ਜਾਣਦਾ ਹੈ, ਹਾਜੀ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਡਿੱਗ ਜਾਵੇਗਾ, ਹੰਕਾਰੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਤਬਾਹ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਵਿਨਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ।